Bij de beoordeling van een pand als beschermd monument let het bevoegd gezag op

1. De architectonische waarde in historisch verband. Dit betekent dat de bouwstijl van het pand typerend is voor een bepaalde periode of zeldzaamheid.
2. Een lokale historische waarde. Er hebben bijvoorbeeld beroemde mensen gewoond.
3. Kenmerkend voor de regio.
4. Cultuurhistorische waarde

Bij een vergunningsverzoek voor onderhoudswerkzaamheden let de gemeente op bijzondere te behouden kenmerken van het pand. Hiervoor zijn diverse criteria bij wet en in de gemeentelijke verordening vastgelegd.

Voor de procedure van subsidieverlening is het van belang onderscheid te maken tussen rijksmonumenten en gemeentelijke monumenten.

Rijksmonumenten

Rijksmonumenten vertegenwoordigen landelijk gezien een bepaalde cultuurhistorische, architectuurhistorische en/of stedenbouwkundige waarde. Om in aanmerking te komen voor een subsidie, moeten u als eigenaar van een monument bij het aanvraagformulier een periodiek instandhoudingsplan (pip) voor 6 jaar indienen.

Dat pip moet:

1. gebaseerd zijn op een bouwkundig inspectierapport (niet ouder dan 2 jaar en bijvoorbeeld opgesteld door een architect of monumentenwacht).
2. een overzicht geven van de voorgenomen werkzaamheden.
3. de beoogde resultaten beschrijven (bestek, besteksparagraaf of werkomschrijving).
4. een meerjarenplan voor de werkzaamheden bevatten.
5. een meerjarenbegroting bevatten.

Eigenaren van rijksmonumenten die als woonhuis worden aangemerkt, kunnen een laagrentende lening afsluiten bij het Nationaal Restauratiefonds. Voor eigenaren van rijksmonumenten die niet als woonhuis worden aangemerkt, zoals molens, kerken, kastelen en boerderijen, is er de onderhoudssubsidie. In plaats daarvan kunnen ze ook voor de Restauratiefonds-hypotheek kiezen

Gemeentelijke monumenten

Deze monumenten hebben meer een lokale betekenis. De taak van de gemeente c.q. monumentencommissie is het beoordelen van gebouwen en het verlenen van subsidie voor onderhoud van deze gebouwen.

Indien u niet wenst dat uw woning als gemeentelijk beschermd monument wordt aangewezen, kunt u hier gedurende 6 weken na bekendmaking bij de gemeente bezwaar tegen indienen.

U kunt uw verzoek om subsidie van het onderhoud altijd bij de gemeente indienen.

• Subsidieverordening gemeentelijke monumenten

Voor aanwijzing als monument

Verklaring met (gegevens over)

1. De architect.
2. De bouwstijl.
3. Het bouwjaar.
4. Archeologische vondsten.
5. Belangrijke voormalige bewoners.
6. Belangrijke historische gebeurtenissen die in of rond uw pand hebben plaatsgevonden.

Indien u niet wilt dat uw eigendom op de monumentenlijst staat, moet u in uw schriftelijke bezwaar de reden hiervoor aangeven.

Voor subsidieaanvraag

Verklaring met (gegevens over)

1. Bestek.
2. Begroting.
3. Situatieschets.
4. Plattegronden.
5. Gevelaanzichten.

Voor vergunningsaanvraag verwijzen we naar het product 'monumenten, omgevingsvergunning'.

Houdt u er rekening mee dat u als eigenaar van een monument niet zonder meer alle veranderingen aan uw eigendom kunt doorvoeren. Ook bent u verplicht onderhoudswerkzaamheden te verrichten indien dit voor het behoud van het monument nodig is.

De overheid stelt criteria aan het onderhoud en de renovatie, zodat de kenmerken van een monument bewaard blijven.

Daar tegenover staat dat met terugwerkende kracht tot 1 januari 2009 ook particulieren vrijstelling kunnen krijgen van de 6% overdrachtsbelasting bij de aankoop van een erkend rijksmonument. Dit verschil is tijdelijk kleiner geworden nu de overdrachtsbelasting voor een periode van 1 jaar naar de 2% is verlaagd.